Deze tool bestaat uit werkbladen voor pedagogisch medewerkers, coaches en andere interne en externe betrokkenen bij groepen in de voorschoolse educatie. Deze manier van werken is ontstaan in groepen waar pedagogisch medewerkers uitdagingen ondervonden in hun interactie met de groep.

Positieve groepsdynamiek draagt bij aan het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kinderen zich hechten aan de pedagogisch medewerker en aan de kinderen op de groep. Maar wat is een positieve groepsdynamiek? En hoe kun je dit als pedagogisch medewerker en als kinderopvang stimuleren?

Met behulp van de checklist kun je bepalen in welke fase je groep zich bevindt. Vervolgens kun je per fase op de bijbehorende tipkaart concrete handvatten bekijken voor het bevorderen van een positieve groepsdynamiek.

Met behulp van deze tool kun je pedagogisch medewerkers op een heel laagdrempelige manier laten reflecteren op verschillende aspecten van groepsdynamica en het belang daarvan voor kinderen en zichzelf.

Deze tool kun je gebruiken om pedagogisch professionals bewust te maken van de kracht van de buitenruimte en hun rol als pedagogisch professional daarin voor de ontwikkeling van kinderen. In de Kletspot zitten kaartjes met daarop kennisvragen, vragen uit de praktijk en discussievragen naar aanleiding van een stelling of dilemma. Naast de vragen zitten er een aantal challenges in voor de pedagogisch professionals om in de dagelijkse praktijk mee aan de slag te gaan.

In dit document lees je voor kinderen van verschillende leeftijden korte tips om meer tijd buiten door te brengen. Ook bevat het document allerlei boekentips over natuur en groene pleinen.

In deze publicatie vind je negen inspirerende portretten van pedagogisch handelen in de buitenruimte. Negen pedagogisch medewerkers geven een ‘rondleiding’ in hun praktijk en vertellen over hun pedagogisch handelen, zoals het spel gadeslaan, risico’s inschatten, het spel volgen en het spel sturen.

De vraag die bij de ontwikkeling centraal stond was: ‘Hoe richt ik een groen schoolplein in dat de ontwikkeling van kinderen, biodiversiteit en klimaatbestendigheid optimaal kan stimuleren?’

Deze tool geeft je handvatten om pedagogisch professionals bewuster te laten kijken naar het beweeggedrag van kinderen tussen de 0 en de 4 jaar.

Deze tool geeft tips en ideeën om jonge kinderen door de dag heen zoveel mogelijk te laten bewegen.

Jaarlijks starten 150.000 kinderen op de basisschool. De grote meerderheid van deze kinderen heeft een kinderdagverblijf, peutergroep of voorschool bezocht en deze kinderen krijgen te maken met een overgang naar het basisonderwijs. 

Door als professional het spel van kinderen te faciliteren, stimuleren en begeleiden, kun je hun spelontwikkeling bevorderen. Maar hoe doe je dat precies? En wat heb je daarvoor nodig? Daar helpt de kaartenset Spel in Zicht je bij. Via onderstaande button heb je toegang tot de PDF versie van dit kaartenset.

In deze Kennisclip hoor je antwoord op de vraag: 'Wat als een kind niet tot spelen komt?'
Wil je meer weten over dit onderwerp? Luister dan deze podcastaflevering over spel. 

Spel biedt kinderen een veilige ruimte om te experimenteren met hun handelen, gedragingen, emoties, taal en denken. Professionals hebben een belangrijke rol in het spel van kinderen. Ze bieden ten eerste tijd voor spel en een uitnodigende en inspirerende speelleeromgeving. Zo kunnen kinderen gevarieerde spelervaringen opdoen.

Kinderen en spelen horen bij elkaar. Als kinderen zich goed ontwikkelen, dan spelen ze en dan ontwikkelt hun spel zich. Het wordt gevarieerder, complexer, langduriger en interactiever. Door met kinderen mee te spelen, kun je de spelontwikkeling stimuleren. Het is dan ook mogelijk om in de betekenisvolle context van het spel andere ontwikkelgebieden te ondersteunen. 

Deze tool geeft je handvatten om kinderen op ideeën te brengen voor hun rollenspel.
Hiermee stimuleer je het rollenspel van kinderen.

Deze tool biedt met prachtige foto’s inspiratie om speelplekken uitnodigend in te richten.

Deze tool kun je gebruiken om pedagogisch professionals bewust te laten kijken naar hun eigen handelen tijdens het meespelen.
Door middel van beeld (filmpje) kijkt de pedagogisch professional samen met de coach naar het eigen handelen. Het formulier, waarin de 3 V’s centraal staan, is hierbij een hulpmiddel om in gesprek te gaan.

Door middel van vragen kun je als pedagogisch medewerker het spel van kinderen uitbreiden of verdiepen. Maar je kunt er het spel ook mee verstoren! Het stellen van vragen komt dus heel precies. Het is belangrijk voor de ontwikkeling dat kinderen met vragen tot nadenken worden aangezet. Het gaat dus niet zozeer om het goede antwoord als wel om het leren redeneren, doordenken, voorspellen en problemen oplossen. Dit mag op hun eigen, fantasierijke en magische manier van denken.

Ouders met een kind in de kinderopvang spreken een groot vertrouwen uit naar de professionals die de zorg voor hun kind met hen delen. Die professionals spelen door hun nabijheid een belangrijke rol in het welbevinden en de ontwikkeling van het kind. De samenwerking tussen gezin en kinderopvang is van invloed op de ontwikkeling van kinderen. Maar wat verstaan we eigenlijk onder die samenwerking?

Met deze praatplaat kun je met pm-ers én met ouders in gesprek over het belang van het samenwerken met ouders in de ontwikkeling van kinderen.

Om tot een goede samenwerking met ouders te komen, is het heel belangrijk dat iedereen zich prettig en welkom voelt op de groep.

Dit document bevat informatie en verschillende werkvormen om de samenwerking op de (verticale) groep te versterken. De werkvormen zijn op maat door een leidinggevende of pedagogisch coach in te zetten.

Duurzaamheidspedagogiek is een uitwerking van de pedagogische basisdoelen waarbij verwondering over en zorg voor de aarde centraal staat. Als professional kun jij het voorbeeld zijn voor hoe je voor elkaar en de omgeving zorgt. En je kan kinderen dat laten ervaren en oefenen in de natuur. Daarmee geef je kinderen inspiratie om de uitdagingen van nu en in de toekomst aan te gaan.

Waarom is het belangrijk om met kinderen naar buiten te gaan binnen de kinderopvang? Hoe stimuleert dit hun ontwikkeling? En als je eenmaal buiten bent, wat kun je dan voor activiteiten ondernemen met de kinderen.... zelfs in de stad?

Duurzaamheidspedagogiek is geen aparte of nieuwe pedagogiek. Het is een invulling van de vier pedagogische basisdoelen. Duurzaamheidspedagogiek is meer dan “groene” pedagogiek maar is niet los te zien van een natuurrijke binnen- en buitenomgeving, waarin kinderen kunnen leren over de natuur, met de natuur en voor de natuur.

Deze tool geeft je ideeën op het gebied van duurzaamheid(spedagogiek). Er staan voorbeelden in van kleine of grote stappen die je als organisatie, leidinggevende of pedagogisch professional kunt zetten. 

Deze tool kun je gebruiken om in gepsrek te gaan over duurzaamheidspedagogiek. Het spel bestaat uit 24 stellingen die binnen 5 seconden beantwoord kunnen worden. 

Hoe richt je een ruimte in zodat kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen én zodat jij fijn kunt werken? In deze podcast gaan we in op de ruimte, inrichting en materialen. Bijvoorbeeld over hoe jij als pedagogisch professional een ruimte speelklaar maakt en hoe het zit met opruimen. Spoiler alert: dat hoeft dus echt niet zo vaak!

Interacties tussen kinderen zijn van groot belang, omdat ze bijdragen aan de brede ontwikkeling van kinderen. Complexer taalgebruik, betere oplossingen van ruzies. Jij kan de onderlinge interacties tussen kinderen stimuleren en faciliteren. Deze podcastaflevering geeft waardevolle inzichten, tips en direct toepasbare adviezen op een van deze zes interactievaardigheden van Marianne Riksen-Walraven: het begeleiden van interacties.

De kijkwijzer is bedoeld om inzicht te krijgen in hoe onderlinge interacties momenteel en in de toekomst bevorderd (kunnen) worden op de groep.

Het effect van de ruimte, inrichting en materialen, de groepsgrootte, de afstand van de professional tot de kinderen en de activiteiten.

Eerst observeren, keuzes maken, pas daarna wel/niet ingrijpen en inhoudelijk reageren op kinderen. 

Het is een voorspeller van welzijn en sociaal- emotionele ontwikkeling.

De professional heeft een faciliterende rol.

Kinderen hebben de natuurlijke behoefte en het vermogen om contact te maken met andere kinderen.

Professionals kunnen het gesprek tussen kinderen belemmeren door 1 op 1-tjes.

Samenvatting van het webinar positieve gedragsondersteuning van 9 maart 2023

In deze podcast vertelt Isabelle van Putten (pedagogisch coach) hoe je als pedagogisch professional voorkomt dat je vaak ‘nee’ of ‘niet’ tegen de kinderen zegt en in plaats daarvan positieve gedragsaanwijzingen geeft. En wat jou dat zelf oplevert!

In deze documentaire duikt de camera in de wereld van witte barbies en donkere poppen. Wat betekenen die poppen voor donkere kinderen die een probleem hebben met hun zelfbeeld, en in de war zijn over hun identiteit?

Wij besteden als Expertisecentrum Kinderopvang veel aandacht aan diversiteit en inclusie. Diversiteit is er, maar aan inclusie moeten we blijven werken. Daarom tippen wij ook deze documentaire omdat het een goede aanleiding is om in jouw team hier het gesprek over aan te gaan. Het is belangrijk om het gesprek over diversiteit en inclusie te blijven voeren.

Wil je meer informatie over dit thema? Neem dan een kijkje in onze online bibliotheek via deze link.

In deze podcast bespreken we de laatste wetenschappelijke inzichten rondom kinderparticipatie en zetten deze om naar praktische tips voor jou als pedagogisch professional.

Deze kijkwijzer kun je gebruiken om de praktijk op het gebied van diversiteit en inclusie in kaart te brengen. Het is een praktisch handvat om te kijken hoe je handen en voeten kan geven aan dit onderwerp bij jou op de groep.

Humankind ontwikkelde pedagogische kaarten en inspiratiekaarten voor het thema inclusie. Met behulp van deze kaarten wordt duidelijk wat er met inclusie bedoeld wordt en hoe je hieraan kunt werken.

De kaartenset bevat informatie, oefeningen, tips en reflectievragen over vijf thema’s op het gebied van diversiteit en inclusie.

In dit inspiratieboekje staan inspirerende praktische voorbeelden waarin pedagogisch medewerkers zelf creatieve oplossingen op hun groep gevonden hebben en toepassen om de samenwerking gesmeerd te laten verlopen, om een flexibel en herkenbaar dagprogramma te bieden en alle ruimtes goed te benutten.

Deze workshop kun je als leidinggevende of pedagogisch coach op maat inzetten en heeft drie onderdelen:

1. Waarom werken we of gaan we werken met verticale groepen? (visie),
2. Wat vraagt het werken in een verticale groep van de pedagogisch medewerker? (kennis en vaardigheden) en
3. Wat betekent werken in verticale groepen voor het dagprogramma en de inrichting van de ruimte? (de praktijk).

Dit document bevat praktische handvatten voor het ontwikkelen van een dagprogramma op de verticale groep.

Dit document bevat praktische handvatten voor het onder de loep nemen en (her)inrichten van de binnenruimte van verticale groepen.

Met de AKTA-meter kun je de kwaliteit van de inrichting van jouw groep inventariseren.

Casussen en gespreksvragen die je kunt gebruiken om met pedagogisch medewerkers in gesprek te gaan over de uitdagingen van een verticale groep.

Dit voorbeeld van een taakverdeling tussen pedagogisch medewerkers is te gebruiken om meer structuur te krijgen op een verticale groep. Download invulschema

Deze infographic kun je gebruiken om in gesprek te gaan over het verschil tussen risico en gevaar. En, in het geval van risico’s, hoe je omgaat met aanvaardbare en onaanvaardbare risico’s.

Deze kijkwijzer is bedoeld om zicht te krijgen op de mogelijkheden voor risicovol spel, de begeleiding door de pedagogisch professionals,de inbedding in team, organisatie en beleid en de communicatie met ouders.

Deze praatplaat is een hulpmiddel om in gesprek te gaan over risicovol spel met teams, ouders/oudercommissie en kinderen.

In deze lijst geven we tips voor loose parts en het gebruik ervan. 

Dit filmpje, gemaakt voor ouders door VeiligheidNL, geeft adviezen die ook voor pm-ers heel concreet zijn over hoe om te gaan met risicovol spelen

Inspiratie uit Duitsland en Scandinavië waar al op 1000 locaties kleuters risicovol leren in het bos.

Suggesties voor de inrichting van de ruimte, de materialen, het programma en het activiteitenaanbod en het handelen van de pm-ers.

Suggesties voor de inrichting van de ruimte, de materialen, het programma en het activiteitenaanbod en het handelen van de pm-ers.

Suggesties voor de inrichting van de ruimte, de materialen, het programma en het activiteitenaanbod en het handelen van de pm-ers.

In het voedingsbeleid is geregeld welke voeding aangeboden wordt. De manier waarop je dat doet biedt kansen om ruimte te geven aan de autonomie van kinderen.

Gebaseerd op het gedachtengoed van Emmi Pikler kun je kinderen steeds meer autonomie geven als dat past bij hun ontwikkeling.

Een voorbeeld van hoe je pedagogisch professionals kunt betrekken bij de implementatie van autonomie voor kinderen.

Korte tips voor als je baby’s ruimte wil geven voor hun autonomie: Omgeving, Aanbod en programma, Interactievaardigheden en Samenwerking ouders.

Geef kinderen de ruimte zelf te ontdekken wat ze wel en niet kunnen voordat je ingrijpt.

Tips gebaseerd op Emmi Pikler.

BSO inspiratie uit Stockholm.  

In basisschool Nellestein in Amsterdam is het elke woensdag Talentendag: gastlessen in bijvoorbeeld dans, techniek en vloggen.