WETENSCHAPPELIJKE BRON
Onderwerp: Algemeen | Publicatiedatum: 2024

Kern

Om kinderen meer mogelijkheden te bieden om met natuur om te gaan, 'vergroenen' steeds meer scholen hun schoolpleinen. Denk aan planten, zand, water, boomstammen en landschapselementen als heuvels en (klim)keien. De waarde van deze natuurrijke schoolpleinen wordt steeds meer erkend en onderzocht. Dit artikel brengt de resultaten van onderzoeken in verschillende disciplines (pedagogische-, milieuwetenschappen en psychologie) samen in een overzicht. Er wordt verhelderd hoe en waarom groene schoolpleinen de fysieke, cognitieve, sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van kinderen ondersteunen. Een groen schoolplein blijkt divers gedrag te faciliteren, zintuiglijke en belichaamde natuurervaringen te bieden en een herstellende omgeving te vormen. Tegelijk kan een groen schoolplein bijdragen aan het milieu door biodiversiteit te vergroten en een veerkrachtige omgeving te vormen die klimaatbestendig is. Het overzicht biedt houvast voor professionals om interventies in de buitenruimte te onderbouwen, ontwerpen en uitvoeren.

Het doel van dit artikel is scholen, ouders, financieringsinstanties en beleidsmakers te overtuigen van de positieve effecten die groene schoolpleinen kunnen bieden voor de gezonde ontwikkeling van kinderen én voor het milieu. De auteurs onderbouwen met gebruik van bestaande wetenschappelijke literatuur een conceptueel kader (overzicht) waarin de positieve effecten van natuur op de gezondheid en ontwikkeling van kinderen worden geschetst. Specifiek richt het artikel zich op de inzet van een groen, natuurrijk schoolplein als een rijke educatieve ruimte die bijdraagt ​​aan een gezonde ontwikkeling van kinderen tijdens en buiten de schooldag.

De auteurs onderscheiden drie mechanismen waarlangs een groen schoolplein bijdraagt aan een gezonde ontwikkeling van kinderen en twee mechanismen die bijdragen aan een betere omgeving.

  1. Gevarieerde speel- en leeractiviteiten: Op een groen schoolplein is er ruimte voor beweging, waarbij de grove en fijne motoriek worden gestimuleerd. Er wordt vaak matig tot intensief bewogen. De verschillende elementen op het plein stimuleren samen spelen, werken en leren, grenzen verleggen, manipuleren en bouwen, ontdekken, onderzoeken, zorg dragen voor de natuur en risicovol spel.
  2. Zintuigelijke stimulatie en leren met je hele lijf: op een schoolplein met veel groen valt van alles te zien, horen, ruiken, voelen en proeven. Hierdoor worden de zintuigen gestimuleerd en spelen en leren met het hele lijf bevorderd.
  3. Herstel en ontspanning: een groen schoolplein is een omgeving waar ontspanning en herstel gestimuleerd worden. Dit zorgt bijvoorbeeld voor betere leerprestaties en verhoogde concentratie in de klas.
  4. Biodiversiteit: Een groen schoolplein biedt een grote(re) diversiteit aan voedsel, water, leef-, nestel- en schuilplekken voor dieren. Een biodiverse omgeving kan naast een indirecte bijdrage aan het welzijn van kinderen ook direct bijdragen aan de gezondheid van kinderen door ze in aanraking te brengen met meer micro- en macrobiota, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling en instandhouding van het immuunsysteem.
  5. Klimaatbestendigheid: Groen op het schoolplein biedt schaduw en verkoeling en draagt bij aan het vasthouden van water. Het zorgt voor een omgeving die bijdraagt aan het welzijn van kinderen (en volwassenen).

In het artikel worden bovenstaande vijf mechanismen uitgebreid toegelicht met voorbeelden uit onderzoek en wordt onderscheid gemaakt tussen bijdragen aan de ontwikkeling op korte termijn en lange termijn. Het geheel wordt samengevat in een zeer bruikbaar schema. 

Het empirische bewijs dat in dit artikel wordt samengevat, omvat experimentele studies, observatiestudies en kwalitatieve studies. De auteurs wijzen erop dat er een gebrek is aan interventiestudies en raden aan om die op te zetten.

Van den Bogerd, N., Hovinga, D., Hiemstra, J. A., & Maas, J. (2023). The potential of green schoolyards for healthy child development: A conceptual framework. Forests14(4), 660.