Als het gaat om duurzaamheidseducatie is er wereldwijd aandacht voor enerzijds het overbrengen van kennis, bijvoorbeeld door kinderen les te geven over hoe plastic via rivieren in zee komt en anderzijds is er aandacht, vooral bij jonge kinderen, voor het naar buiten gaan en bijvoorbeeld over planten en dieren te leren.
In dit artikel stelt de auteur dat om kinderen (en volwassenen) duurzaam gedrag aan te leren, kennisoverdracht alleen niet voldoende is. Ze beschrijft op basis van sociaal-leertheorieën de rol die professionals in het onderwijs zouden moeten nemen om kinderen en jong volwassenen duurzaam gedrag aan te leren.
Rolmodel
De eerste rol die een professional kan aannemen is die van rolmodel. Kinderen leren bij uitstek door gedrag na te doen. Ze doen gedrag na van volwassenen die ze vertrouwen en waar ze naar opkijken. Wat een professional doet en hoe hij of zij dat doet kan een belangrijke invloed hebben.
Binnen een kinderopvangorganisatie kan een professional niet alleen een rolmodel voor de kinderen zijn, maar ook voor jonge of nieuwe collega’s. Duurzaam gedrag dat voorgeleefd wordt geeft een impliciete boodschap af: “dit is zoals wij het hier doen”.
Mentor
Een tweede rol die professionals kunnen aannemen is die van mentor. Een mentor is een ervaren persoon die iemand gedurende langere tijd begeleidt en zijn kennis en ervaring deelt. Naast het voordoen, gaat het hier om bewustwording van het wat en waarom van het getoonde gedrag. Een mentor deelt ervaring en kennis en dat geeft kinderen handelingsperspectief. Bijvoorbeeld, een professional raapt vuil op in het park en vraagt de kinderen om te helpen. Ze doet het voor, nodigt hen uit om mee te doen, biedt materiaal aan en legt uit hoe afval gescheiden moet worden. Dit geeft kinderen inzicht en zelfvertrouwen in dat ze zelf iets voor hun omgeving kunnen betekenen.
Mentorschap kan binnen een organisatie ook belangrijk zijn voor de samenwerking tussen collega’s. Een professional kan zich specialiseren in buitenonderwijs en zijn kennis en ervaring delen binnen de organisatie door bewust de rol van mentor op zich te nemen: collega’s worden geïnspireerd en de mentor zelf kan hierdoor hernieuwd enthousiasme ervaren.
Mentoren dragen op drie belangrijke manieren bij aan het bevorderen van duurzaam gedrag in een organisatie:
1. Ze vergroten milieubewustzijn bij kinderen en collega’s door kennisoverdracht.
2. Ze versterken duurzaam gedrag door het voor te doen en vaardigheden aan te leren.
3. Ze kunnen de praktijk binnen hun organisatie veranderen en inzet en verankering van duurzaam gedrag bevorderen.
“Geleefde ervaring”
Als laatste geeft de auteur in dit artikel aan dat een “geleefde ervaring” in de natuur essentieel is. Dat wil zeggen dat hoe kinderen de natuur ervaren en er betekenis aan geven, essentieel is om duurzaam gedrag dat ze aanleren te verankeren. Door in de gelegenheid te zijn om een band met de natuur op te bouwen krijgt duurzaam gedrag betekenis.
Kortom, onderwijs en leren spelen een cruciale rol bij het vergroten van bewustzijn en begrip over duurzaamheid. Samen met professionals die als rolmodellen en mentoren optreden, ontwikkelen kinderen duurzaam gedrag en door ervaringen op te doen in de natuur krijgt het aangeleerde gedrag betekenis en wordt het duurzaam verankerd.
Prince, H. E. (2017). Outdoor experiences and sustainability. Journal of adventure education and outdoor learning, 17 (2), 161-171.
