In dit artikel wordt op basis van literatuuronderzoek een overzicht gegeven van de emotionele en sociale ontwikkeling van begaafde kinderen in de voorschoolse situatie.
Om het individuele begaafde kind recht te doen, moeten jonge begaafde kinderen niet gezien worden als een homogene groep.
Theorieën over emotionele ontwikkeling
Emoties spelen een belangrijke rol bij het intellectueel functioneren. Er zijn 3 verschillende theorieën over de emotionele ontwikkeling van begaafde kinderen: er zijn emotionele verschillen, deze maken begaafde kinderen kwetsbaarder; er zijn emotionele verschillen, deze geven begaafde kinderen een voordeel; er zijn geen emotionele verschillen.
Volgens Dabrowski kunnen begaafde kinderen overexcitabilities hebben: intense reacties op prikkels. Deze zijn verdeeld in 5 gebieden (psychomotorisch, zintuiglijk, intellectueel, verbeelding en emotioneel) en kunnen op positieve en negatieve manier tot uiting komen. Mogelijk hangen deze overexcitabilities ook samen met een hoger niveau van gevoeligheid. De vraag is: hoe kan een professional het onderscheid maken tussen emotionele uitbarstingen en de voorgestelde overexcitabilities? Emotionele uitbarstingen van jonge kinderen horen bij de normale ontwikkeling. Daarnaast worden in de literatuur geen aanwijzingen gevonden voor emotionele kwetsbaarheid van begaafde kinderen. Verder kan het problemen geven wanneer begaafde kinderen gezien worden als kwetsbaar, omdat hun emotionele reacties dan gezien kunnen worden als een probleem wat opgelost moet worden.
Andere wetenschappers beschrijven dat de emotionele ontwikkeling beïnvloed wordt door de intellectuele ontwikkeling en geheugen, waardoor dit juist in het voordeel kan werken van begaafde kinderen. Mogelijk hebben begaafde kinderen een betere emotieregulatie en zelfbeheersing. Dit betekent echter niet dat ze dit altijd kunnen laten zien. Een opvoeder of professional is nodig om dit om te zetten in prosociaal gedrag.
Verschillende onderzoeken laten zien dat een groter deel van begaafde kinderen een groot rechtvaardigheidsgevoel heeft in vergelijking met niet-begaafde kinderen. Dit kan gevolgen hebben voor de omgang met gezinsleden en leeftijdsgenoten.
De auteur benadrukt dat het benutten van het uiteindelijke ontwikkelingspotentieel, niet ten koste moet gaan van het kijken naar het kind in het hier en nu.
Het signaleren van de begaafdheid van een jong kind, kan interacties met anderen zowel positief als negatief beïnvloeden.
Suggesties voor pedagogische praktijk
Opvoeders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van begaafde kinderen bij het opbouwen van positieve relaties met andere kinderen. Het is van belang dat de opvoeder er voor het kind is bij een emotionele uitbarsting en begrip toont. Ook al lijken deze uitbarstingen soms triviaal, voor het kind is het reëel. Rijke taal kan helpen om de nuances van emoties te begrijpen. Ook is het belangrijk dat kinderen zich gehoord voelen en niet worden weggezet als lastig. Het is van belang om het kind centraal te stellen en hun emotionele uitingen te zien als onderdeel van wie zij zijn. Dan kan de opvoeder ondersteunen bij het ontwikkelen van een positief zelfbeeld en aanleren van strategieën waar kinderen de rest van hun leven wat aan hebben.
Beperkingen voor vertaling naar Nederlandse kinderopvang
- Het artikel gaat over (vermoedelijk) begaafde kinderen, niet over kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong
