In de literatuur zijn gemengde resultaten te vinden met betrekking tot de rol van pedagogisch medewerker-betrokkenheid bij de competentieontwikkeling van kinderen. In het bijzonder de rol van de pedagogisch medewerker in onderlinge interacties tussen kinderen lijkt ambivalent en geeft aanleiding tot controverse. Zo beweren sommigen dat in groepen van 2–3-jarigen de aanwezigheid van pedagogisch medewerkers kinderen een 'veilige basis' biedt die nodig is om interacties met andere kinderen aan te gaan. Doordat in deze leeftijdscategorie vaak misverstanden en moeilijkheden bij het anticiperen op het gedrag van andere kinderen voorkomen, maakt dit sociale ontmoetingen vaak kort of kan het leiden tot conflicten. De geruststellende aanwezigheid van een pedagogisch medewerker kan deze jonge kinderen helpen om interactie met leeftijdsgenoten aan te gaan. Bovendien geven sommige onderzoeken aan dat de kwaliteit van de relaties met pedagogisch medewerkers, in het bijzonder de veilige gehechtheid aan hen, positief verband houden met prosociaal gedrag van kinderen en meer complex spel tussen kinderen. Doordat er verbanden bestaan tussen de competentie van kinderen om te communiceren met pedagogisch medewerkers en met ander kinderen, zou geconcludeerd kunnen worden dat pedagogisch medewerkers kinderen helpen om complexe communicatieve competenties te verwerven, vooral op taal- en symbolisch niveau, die kinderen vervolgens kunnen gebruiken om interacties met andere kinderen te hebben.
Daartegenover verdedigen anderen het idee dat pedagogisch medewerkers remmende effecten hebben op interacties tussen kinderen. Er zijn ook onderzoeken die melden dat in de kinderopvang de tijd die kinderen besteden aan interacties met volwassenen negatief samenhangt met de tijd die ze besteden aan interacties met leeftijdsgenoten. Het feit dat pedagogisch medewerkers kunnen anticiperen op- en zich kunnen aanpassen aan de behoeften en verwachtingen van de kinderen, waardoor de inspanningen van kinderen om de interactie te onderhouden tot een minimum worden beperkt, maakt de pedagogisch medewerkers bijzonder aantrekkelijke gesprekspartners. Daarentegen is het onderhouden van een interactie met leeftijdsgenoten voor kinderen tussen en 2-3 jaar buitengewoon veeleisend, zelfs zeer korte onderbrekingen kunnen deze interacties stoppen.
Bovenstaande laat zien dat er zowel negatieve als positieve effecten van pedagogisch medewerkers op de ontwikkeling van interacties tussen kinderen in groepsverband zouden kunnen zijn. De hypothese van het onderzoek van Legendre en Munchenbach is dat deze twee tegengestelde rollen - dat wil zeggen pedagogisch medewerkers als veilige basis die betrokkenheid bij interacties tussen kinderen bevordert en pedagogisch medewerkers als competitieve sociale gesprekspartners ten nadele van leeftijdsgenoten - niet fundamenteel tegenstrijdig zijn, maar afhankelijk zijn van de context. Verschuivingen in de overheersing van deze twee rollen kunnen namelijk veranderen samen met de sociale en fysieke componenten die op een bepaald moment de microcontext van het handelen van het kind kenmerken.
Rekening houden met de kenmerken van de microcontext waarin sociale interacties zich ontwikkelen, lijkt bijzonder relevant voor de leeftijdscategorie die in deze studie wordt beschouwd. In de loop van het derde levensjaar - voordat verbale communicatie de overhand krijgt - zijn interacties tussen kinderen sterk contextafhankelijk. Deze interacties tussen 2–3-jarige kinderen berusten op de ontwikkeling van wederzijdse imitatie die de mogelijkheid veronderstelt om gelijktijdig hetzelfde of identiek speelmateriaal te gebruiken. Bovendien zijn ze ook selectief in de keuze van waar ze in de ruimte willen zijn, wat afhangt van hun relatie met de andere kinderen die in de ruimte aanwezig zijn.
In deze studie zijn er twee sociaal-ruimtelijke situaties vergeleken:
- aanwezigheid van pedagogisch medewerkers binnen 2 meter van het kind
- afwezigheid van pedagogisch medewerkers binnen 2 meter van het kind.
In beide situaties bevonden de kinderen zich in de onmiddellijke nabijheid van leeftijdgenoten, zodat leeftijdsgenoten direct bereikbare mogelijke sociale doelwitten of partners waren. Deze vergelijking was bedoeld om de impact van de aanwezigheid versus afwezigheid van pedagogisch medewerkers in de onmiddellijke nabijheid van de kinderen op hun sociaal georiënteerde gedrag, en in het bijzonder op hun interacties met leeftijdsgenoten, nauwkeurig te beoordelen.
Er werd gevonden dat kinderen het grootste deel van de tijd één of meer andere kinderen direct om zich heen hebben en zo de mogelijkheid hebben om interacties met hen te ontwikkelen. In de helft van de tijd was er ook een pedagogisch medewerker dichtbij. Daarnaast tonen deze resultaten aan dat jonge kinderen eerder geneigd zijn om interactie te hebben met andere kinderen als er geen pedagogisch medewerker in de buurt is. Dit ondersteunt de opvatting dat de nabijheid van een pedagogisch medewerker een remmend effect heeft op interacties tussen kinderen. Wanneer meer op afstand, zullen pedagogisch medewerkers minder snel ingrijpen in de activiteiten van kinderen en interacties tussen kinderen, zelfs als deze "interventies" beperkt blijven tot eenvoudige aanmoedigingen. Bovendien suggereert het dat een minimale afstand tot pedagogisch medewerkers - tenminste groter dan 2 meter - een ruimtelijke voorwaarde is die de keuze voor interacties met een ander kind waarschijnlijk bevordert, met name voor de ontwikkeling van langere positieve interacties tussen kinderen.
Als kinderen binnen 2 meter van pedagogisch medewerkers staan, hebben de pedagogisch medewerkers twee keer zoveel interactietijd met een kind dan dat het kind met andere kinderen heeft. Dit ondersteunt sterk de opvatting dat het remmende effect van pedagogisch medewerkers op het optreden van interactie met andere kinderen op zijn minst gedeeltelijk te wijten is aan de voorkeur van jonge kinderen voor de bekwame, gevoelige en aantrekkelijke volwassen gesprekspartners ten koste van andere kinderen.
Betekent dit dat pedagogisch medewerkers dan maar uit de buurt van kinderen moeten blijven? Nee, zeker niet. Een snelle visuele toegang tot pedagogisch medewerkers vanuit de positie van het kind in de ruimte blijkt een belangrijke voorwaarde te zijn waardoor een kind interacties kan aangaan met andere kinderen van 2-3 jaar. Deze jonge kinderen brengen meer tijd door in positieve interacties met leeftijdsgenoten als er geen visuele grenzen zijn tussen hen en de pedagogisch medewerkers. Daarom kan in kinderopvanggroepen de rol van pedagogisch medewerkers bij de ontwikkeling van interacties tussen kinderen tweeledig zijn. Enerzijds bieden pedagogisch medewerkers kinderen een veilige basis en moedigen ze hen aan om in contact te komen met andere kinderen. Dit bevorderende effect blijft bestaan zolang de pedagogisch medewerkers visueel toegankelijk zijn, waardoor het kind verzekerd is dat hij/zij bij hen terecht kan en hulp kan inroepen in geval van moeilijkheden. Aan de andere kant zet de onweerstaanbare aantrekkingskracht van volwassen gesprekspartners kinderen ertoe aan om te blijven proberen om met hen het gesprek aan te gaan ten koste van interacties met andere kinderen. Dit remmende effect houdt aan zolang het kind zich binnen 2 meter van de pedagogisch medewerker bevindt.
