Dit artikel beschrijft dat pedagogisch professionals vaak moeten improviseren, omdat de praktijk bestaat uit voorbereide activiteiten met kinderen maar ook uit onverwachte gebeurtenissen of initiatieven van kinderen. Deze laatste zijn vaak het interessants, omdat initiatieven volop mogelijkheden bieden en nog niet vaststaat welke kant het op zou moeten. Echter, er is een algemene weerstand tegen het inspelen op onvoorbereide zaken en de onzekerheid die daarmee gepaard gaat. Professionals hebben vaak de angst dat zij dan de gevolgen van hun interacties met kinderen niet kunnen voorspellen of niet onder controle hebben. Dat professionals het lastig vinden om met opzet risico in te brengen in hun activiteiten met kinderen is dus niet verrassend. Omdat een bepaalde mate van onvoorspelbaarheid en dus risico altijd onderdeel is van het begeleiden en ondersteunen van kinderen is het bewust of onbewust uitsluiten hiervan niet mogelijk.
Het onderwerp risico en kinderen is meer complex en ook cultureel bepaald dan algemeen wordt gedacht. Bijvoorbeeld, in Scandinavische landen is het heel gewoon dat kinderen langdurig mogen ronddwalen buiten, ook al is het slecht of koud weer. Hier wordt in andere culturen, zoals de Verenigde Staten verbaasd naar opgekeken. Echter, deze praktijk bevat belangrijke waarden en is breed geaccepteerd, ook omdat deze cultuur de buitenomgeving waardeert en angsten over kinderlokkers en juridische aansprakelijkheid beperkt aanwezig is. Een ander voorbeeld zijn scholen van Reggio Emilia in Italië waar risico’s aangaan door kinderen zeer geschikt wordt geacht voor jonge kinderen, zoals 5-jarigen die hete soep inschenken of 4-jarigen die hoog hangen in de ladder die aan het plafond is bevestigd. Professionals menen daar dat kinderen het recht hebben om hun vaardigheden te testen en dat ze daarbij hun eigen grenzen verkennen en begeleiders zien dat kinderen voor hun eigen veiligheid kunnen zorgen.
De voorbeelden die in het artikel worden beschreven gaan niet over risicovol spelen maar wel over het aangaan van risico door kinderen op andere wijzen, sociaal en emotioneel. De verhalen over een zieke hond van een kind en een project over democratie, dat gedacht werd niet voor 5-jarigen geschikt te zijn, hebben gemeenschappelijk dat professionals bereid zijn om onbekende terreinen te ontdekken, nieuwe ideeën te omarmen en de pedagogische relatie anders vorm te geven.
De auteurs willen niet beleid en regelgeving omtrent veiligheid en risico aanpassen en ook niet dat professionals het welbevinden van kinderen veronachtzamen. Met hun verhalen over ervaringen met het aangaan van risico’s – in brede zin – willen zij pedagogisch professionals stimuleren minder angstig te zijn en open te staan voor een ‘risico-rijk’ curriculum voor jonge kinderen dat:
“1) erkent dat kinderen in staat en verlangend zijn om hun ontwikkelende vaardigheden en inzichten van en in de wereld te testen; 2) ouders uitnodigt om samen te besluiten over wat en hoe kinderen kunnen leren; en 3) professionals aanmoedigt om zichzelf en hun kinderen te vertrouwen om samen te leren terwijl ze betekenissen verkennen in de echte wereld waarin ze leven.”
Hiervoor is het nodig om de moed te hebben om uit de huidige stand van zaken te stappen, maar meer nog vereist het nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht, en het vertrouwen in kinderen, professionals en ouders. Gezien de vele uitdagingen waarmee kinderen en professionals worden geconfronteerd in een steeds onvoorspelbaardere samenleving, is het goed mogelijk dat de beste manier om kinderen veilig te houden, is om als volwassenen bereid te zijn om meer risico's voor en met hen te nemen. De acceptatie van het nemen van besproken risico's maakt de morele dimensies van het begeleiden van kinderen zichtbaar en nodigt ouders en anderen uit om hierover in gesprek te gaan.
New, R. S., Mardell, B., & Robinson, D. (2005). Early Childhood Education as Risky Business: Going beyond What's" Safe" to Discovering What's Possible. Early Childhood Research & Practice, 7(2), n2.
Vrij te downloaden: https://eric.ed.gov/?id=EJ1084843
