In dit artikel is een literatuuronderzoek uitgevoerd om de huidige kennis rondom het ouderschap van begaafde kinderen te beschrijven en samen te vatten. Kennis over ouderschap van een kind met een ontwikkelingsvoorsprong is van belang voor de kinderopvang, omdat aandachtspunten voor ouders ook kunnen bijdragen aan de omgang tussen een pedagogisch professional en een kind met een ontwikkelingsvoorsprong. Ook kan deze kennis bijdragen aan het begrip van ouders en mogelijke adviezen voor de ouder.
Aandacht voor sociale en emotionele ontwikkeling is net zo belangrijk voor begaafde kinderen als intellectuele ontwikkeling. Onderzoek laat wisselende resultaten zien: sommige onderzoeken laten zien dat begaafde kinderen ook sterkere sociale capaciteiten hebben dan leeftijdsgenoten, andere onderzoeken laten zien dat de sociaal-emotionele ontwikkeling gelijk is aan leeftijdsgenoten of zelfs minder.
Wanneer begaafde leerlingen geen passend aanbod krijgen op school en daarmee geen positieve schoolervaringen opdoen, kan dit leiden tot minder motivatie, verveling en stress. Ook voor ouders kan dit stress opleveren. De kinderopvang wordt niet specifiek beschreven, maar logischerwijs geldt hetzelfde voor de voorschoolse periode.
Ouders kunnen een significante impact hebben op de ontwikkeling en prestaties van hun kind. Het opvoeden van kinderen kan uitdagend zijn, omdat elk kind zijn eigen persoonlijkheid, temperament, interesses, capaciteiten, sterke punten, beperkingen, leerstijlen en levenservaring heeft en daardoor een eigen aanpak nodig heeft. De uitdaging is de positieve kenmerken van begaafdheid te versterken en de negatieve kenmerken in goede banen te leiden. Strategieën die behulpzaam kunnen zijn, zijn luisteren, stimuleren, fouten laten maken, steunen en geven van autonomie bij het maken van keuzes.
Het opvoeden van een kind dat ‘anders’ is, kan extra stress en angst opleveren bij ouders en hiermee zorgen voor een andere dynamiek binnen het gezin. Ook kan het voor ouders van begaafde kinderen lastiger zijn om hun gevoelens met andere ouders te bespreken, omdat ze niet begrepen worden. Het is belangrijk dat ouders toegang hebben tot betrouwbare informatiebronnen, sociale steun binnen het eigen netwerk en steungroepen (formeel of informeel, zoals online). Dit kan vervolgens een positieve impact hebben op de persoonlijke groei en het welbevinden van begaafde kinderen.
In een omgeving waar begaafdheid negatieve reacties oproept, kunnen ouders bewust of onbewust de mogelijkheden van hun kind ontkennen, wat kan leiden tot schuldgevoelens en stress. Ook schoolkeuze kan stress en frustratie geven. Dit kan vervolgens negatieve impact hebben op de zelfwaarde en sociale ontwikkeling van het kind.
“Warme expressiviteit”, een autoritatieve opvoedingsstijl en harmonieuze gezinsrelaties lijken bij te dragen aan een beter zelfbeeld, beter welbevinden en minder kans op psychische problemen. Een autoritaire opvoedingsstijl lijkt geassocieerd met verminderde mentale gezondheid en welbevinden. In de vroege kindertijd lijkt een positieve associatie te bestaan tussen acceptatie van het kind door ouders (vooral moeders) en de academische en sociaal-emotionele ontwikkeling.
Conclusie
Het lijkt dat een autoritatieve opvoedingsstijl met warmte, acceptatie en sensitiviteit gecombineerd met hoge verwachtingen het meest passend is voor begaafde kinderen en hun ouders. In die omgeving hebben kinderen vrijheid om vragen te stellen en te ontdekken en zich daardoor te ontwikkelen. Mogelijk wordt deze opvoedingsstijl ook uitgelokt door de gedragskenmerken van begaafde kinderen.
Beperkingen voor vertaling naar Nederlandse kinderopvang
- Het artikel gaat over begaafde kinderen van alle leeftijden, niet specifiek over jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong.
